ترجمه قدیمی گویا
|
ترجمه قدیمی(کتاب تثنیه)
بركت
«و اگر آواز يَهُوَه خداي خود را به دقت بشنوي تا هوشيار شده، تمامي اوامر او را كه من امروز به تو امر ميفرمايم بجا آوري، آنگاه يَهُوَه خدايت تو را بر جميع امتهاي جهان بلند خواهد گردانيد. 2 و تمامي اين بركتها به تو خواهد رسيد و تو را خواهد دريافت، اگر آواز يَهُوَه خداي خود را بشنوي. 3 در شهر، مبارك و در صحرا، مبارك خواهي بود. 4 ميوة بطن تو و ميوة زمين تو و ميوة بهايمت و بچههاي گاو و برههاي گلة تو مبارك خواهند بود. 5 سبد و ظرفخمير تو مبارك خواهد بود. 6 وقت درآمدنت مبارك، و وقت بيـرون رفتنت مبـارك خواهـي بود.
7 «و خداوند دشمنانت را كه با تو مقاومت نمايند، از حضور تو منهزم خواهد ساخت؛ از يك راه بر تو خواهند آمد، و از هفت راه پيش تو خواهند گريخت. 8 خداوند در انبارهاي تو و به هر چه دست خود را به آن دراز ميكني بر تو بركت خواهد فرمود، و تو را در زميني كه يَهُوَه خدايت به تو ميدهد، مبارك خواهد ساخت. 9 و اگر اوامر يَهُوَه خداي خود را نگاهداري، و در طريقهاي او سلوك نمايي، خداوند تو را براي خود قوم مقدس خواهد گردانيد، چنانكه براي تـو قَسَم خورده است. 10 و جميع امتهاي زميـن خواهنـد ديـد كه نـام خداوند بر تـو خوانـده شـده است، و از تو خواهند ترسيد. 11 و خداوند تـو را در ميـوة بطنت و ثمـرة بهايمـت و محصـول زمينت، در زميني كه خداوند براي پدرانت قسم خورد كه به تو بدهد، به نيكويي خواهد افزود. 12 و خداوند خزينة نيكوي خود، يعني آسمان را براي تو خواهد گشود، تا بارانِ زميـن تـو را در موسمش ببارانـد، و تـو را در جميع اعمال دستت مبارك سازد؛ و به امتهاي بسيار قرض خواهي داد، و تو قرض نخواهي گرفت. 13 و خداوند تو را سر خواهد ساخت نه دم، و بلند خواهي بود فقط نه پست، اگر اوامر يَهُوَه خداي خود را كه من امروز به تو امر ميفرمايم بشنوي، و آنها را نگاه داشته، بجا آوري. 14 و از همة سخناني كه من امروز به تو امر ميكنم به طرف راست يا چپ ميل نكني، تا خدايان غير را پيروي نموده، آنهـا را عبادت كنـي.
لعنت
15 «و اما اگر آواز يَهُوَه خداي خود را نشنوي تا هوشيار شده، همة اوامر و فرايض او را كه من امروز به تو امر ميفرمايم بجا آوري، آنگاه جميع اين لعنتها به تو خواهد رسيد، و تو را خواهد دريافت. 16 در شهر ملعون، و در صحرا ملعون خواهي بود. 17 سبد و ظرف خمير تو ملعون خواهد بود. 18 ميوة بطن تو و ميوة زمين تو و بچههاي گاو و برههاي گلة تو ملعون خواهد بود. 19 وقت درآمدنت ملعون، و وقت بيرون رفتنت ملعون خواهي بود. 20 و به هر چه دست خود را براي عمل نمودن دراز ميكني، خداوند بر تو لعنت و اضطراب و سرزنش خواهد فرستاد تا به زودي هلاك و نابود شوي، به سبب بدي كارهايت كه به آنها مرا ترك كردهاي. 21 خداوند وبا را بر تو مُلْصَق خواهد ساخت، تا تو را از زميني كه براي تصرفش به آن داخل ميشوي، هلاك سازد. 22 و خداوند تو را با سل و تب و التهاب و حرارت و شمشير و باد سموم و يرقان خواهد زد، و تو را تعاقب خواهند نمود تا هلاك شوي. 23 و فلك تو كه بالاي سر تو است مس خواهد شد، و زميني كه زير تو است آهن. 24 و خداوند باران زمينت را گرد و غبار خواهد ساخت، كه از آسمان بر تو نازل شود تا هلاك شوي.
25 «و خداوند تو را پيش روي دشمنانت منهزم خواهد ساخت. از يك راه بر ايشان بيرون خواهي رفت، و از هفت راه از حضور ايشان خواهي گريخت، و در تمامي ممالك جهان به تلاطم خواهي افتاد. 26 و بدن شما براي همة پرندگان هوا و بهايم زمين خوراك خواهد بود، و هيچكس آنها را دور نخواهد كرد. 27 خداوند تورا به دُنبل مصر و خُراج و جَرَب و خارشي كه تو از آن شفا نتواني يافت، مبتلا خواهد ساخت. 28 خداوند تو را به ديوانگي و نابينايي و پريشاني دل مبتلا خواهد ساخت. 29 و در وقت ظهر مثل كوري كه در تاريكي لمس نمايد كورانه راه خواهي رفت، و در راههاي خود كامياب نخواهي شد، بلكه در تمامي روزهايت مظلوم و غارتشده خواهي بود، و نجاتدهندهاي نخواهد بود. 30 زني را نامزد خواهي كرد و ديگري با او خواهد خوابيد. خانهاي بنا خواهي كرد و در آن ساكن نخواهي شد. تاكستاني غرس خواهي نمود و ميوهاش را نخواهي خورد. 31 گاوت در نظرت كشته شود و از آن نخواهي خورد. الاغت پيش روي تو به غارت برده شود و باز به دست تو نخواهد آمد. گوسفند تو به دشمنت داده ميشود و براي تو رهانندهاي نخواهد بود. 32 پسران و دخترانت به امت ديگر داده ميشوند، و چشمانت نگريسته از آرزوي ايشان تمامي روز كاهيده خواهد شد، و در دست تو هيچ قوهاي نخواهد بود. 33 ميوة زمينت و مشقت تو را امتي كه نشناختهاي، خواهند خورد، و هميشه فقط مظلوم و كوفتهشده خواهي بود. 34 به حدي كه از چيزهايي كه چشمت ميبيند، ديوانه خواهي شد. 35 خداوند زانوها و ساقها و از كف پا تا فرق سر تو را به دنبل بد كه از آن شفا نتواني يافت، مبتلا خواهد ساخت. 36 خداوند تو را و پادشاهي را كه بر خود نصب مينمايي، بسوي امتي كه تو و پدرانت نشناختهايد، خواهد برد، و در آنجا خدايان غير را از چوب و سنگ عبادت خواهي كرد. 37 و در ميان تمامي امتهايي كه خداوند شما را به آنجا خواهد برد، عبرت و مثل و سُخريه خواهي شد.
38 «تخم بسيار به مزرعه خواهي برد، و اندكي جمع خواهي كرد چونكه ملخ آن را خواهد خورد. 39 تاكستانها غرس نموده، خدمت آنها را خواهي كرد، اما شراب را نخواهي نوشيد و انگور را نخواهي چيد، زيرا كرم آن را خواهد خورد. 40 تو را در تمامي حدودت درختان زيتون خواهد بود، لكن خويشتن را به زيت تدهين نخواهي كرد، زيرا زيتون تو نارس ريخته خواهد شد. 41 پسران و دختران خواهي آورد، ليكن از آنِ تو نخواهند بود، چونكه به اسيري خواهند رفت. 42 تمامي درختانت و محصول زمينت را ملخ به تصرف خواهد آورد. 43 غريبي كه در ميان تو است بر تو به نهايت رفيع و برافراشته خواهد شد، و تو به نهايت پست و متنزّل خواهي گرديد. 44 او به تو قرض خواهد داد و تو به او قرض نخواهي داد؛ او سر خواهد بود و تو دم خواهي بود.
45 «و جميع اين لعنتها به تو خواهد رسيد، و تو را تعاقب نموده، خواهد دريافت تا هلاك شوي، از اين جهت كه قول يَهُوَه خدايت را گوش ندادي تا اوامر و فرايضي را كه به تو امر فرموده بود، نگاه داري. 46 و تو را و ذريت تو را تا به ابد آيت و شگفت خواهد بود.
47 «از اين جهت كه يَهُوَه خداي خود را به شادماني و خوشي دل براي فراواني همه چيز عبادت ننمودي. 48 پس دشمنانت را كه خداوند بر تو خواهد فرستاد در گرسنگي و تشنگي و برهنگي و احتياج همه چيز خدمت خواهي نمود، و يوغ آهنين بر گردنت خواهد گذاشت تا تو را هلاك سازد. 49 و خداوند از دور، يعني از اقصاي زمين، امتي را كه مثل عقاب ميپرد بر تو خواهد آورد، امتي كه زبانش را نخواهي فهميد.
50 امتي مهيب صورت كه طرف پيران را نگاه ندارد و بر جوانان ترحم ننمايد. 51 و نتايج بهايم و محصول زمينت را بخورد تا هلاك شوي. و براي تو نيز غله و شيره و روغن و بچههاي گاو و برههاي گوسفند را باقي نگذارد تا تو را هلاك سازد. 52 و تو را در تمامي دروازههايت محاصره كند تا ديوارههاي بلند و حصين كه بر آنها توكل داري، در تمامي زمينت منهدم شود؛ و تو را در تمامي دروازههايت، در تمامي زميني كه يَهُوَه خدايت به تو ميدهد، محاصره خواهد نمود. 53 و ميوة بطن خود، يعني گوشت پسران و دخترانت را كه يَهُوَه خدايت به تو ميدهد در محاصره و تنگي كه دشمنانت تو را به آن زبون خواهند ساخت، خواهي خورد. 54 مردي كه در ميان شما نرم و بسيار متنعم است، چشمش بر برادر خود و زن همآغوش خويش و بقية فرزندانش كه باقي ميمانند بد خواهد بود. 55 به حدي كه به احدي از ايشان از گوشت پسران خود كه ميخورد نخواهد داد زيرا كه در محاصره و تنگي كه دشمنانت تو را در تمامي دروازههايت به آن زبون سازند، چيزي براي او باقي نخواهد ماند. 56 و زني كه در ميان شما نازك و متنعم است كه به سبب تنعم و نازكي خود جرأت نميكرد كه كف پاي خود را به زمين بگذارد، چشم او بر شوهر همآغوش خود و پسر و دخترخويش بد خواهد بود. 57 و بر مَشيمِهاي كه از ميان پايهاي او درآيد و بر اولادي كه بزايد زيرا كه آنها را به سبب احتياج همه چيز در محاصره و تنگي كه دشمنانت در دروازههايت به آن تو را زبون سازند، به پنهاني خواهد خورد.»
58 اگر به عمل نمودن تمامي كلمات اين شريعت كه در اين كتاب مكتوب است، هوشيار نشوي و از اين نام مجيد و مهيب، يعني يَهُوَه، خدايت، نترسي، 59 آنگاه خداوند بلاياي تو و بلاياي اولاد تو را عجيب خواهد ساخت، يعني بلاياي عظيم و مزمن و مرضهاي سخت و مزمن. 60 و تمامي بيماريهاي مصر را كه از آنها ميترسيدي بر تو باز خواهد آورد و به تو خواهد چسبيد. 61 و نيز همة مرضها و همة بلايايي كه در طومار اين شريعت مكتوب نيست، آنها را خداوند بر تو مستولي خواهد گردانيد تا هلاك شوي. 62 و گروه قليل خواهيد ماند، برعكس آن كه مثل ستارگان آسمان كثير بوديد، زيرا كه آواز يَهُوَه خداي خود را نشنيديد. 63 و واقع ميشود چنانكه خداوند بر شما شادي نمود تا به شما احسان كرده، شما را بيفزايد همچنين خداوند بر شما شادي خواهد نمود تا شما را هلاك و نابود گرداند، و ريشه شما از زميني كه براي تصرفش در آن داخل ميشويد كنده خواهد شد. 64 و خداوند تو را در ميان جميع امتها از كران زمين تا كران ديگرش پراكنده سازد و در آنجا خدايان غير را از چوب و سنگ كه تو و پدرانت نشناختهايد، عبادت خواهي كرد. 65 و در ميان اين امتها استراحت نخواهي يافت و براي كف پايت آرامي نخواهد بود، و در آنجا يَهُوَه تو را دل لرزان و كاهيدگي چشم و پژمردگي جان خواهد داد. 66 و جان تو پيش رويت معلق خواهد بود، و شب و روز ترسناك شده، به جان خود اطمينان نخواهي داشت. 67 بامدادان خواهي گفت: كاش كه شام ميبود، و شامگاهان خواهي گفت: كاشكه صبح ميبود، به سبب ترس دلت كه به آن خواهي ترسيد، و به سبب رؤيت چشمت كه خواهي ديد. 68 و خداوند تو را در كشتيها از راهي كه به تو گفتم آن را ديگر نخواهي ديد به مصر باز خواهد آورد، و خود را در آنجا به دشمنان خويش براي غلامي و كنيزي خواهيد فروخت و مشتري نخواهد بود.»
ترجمه تفسیری
بركات
(لاويان 26:3-13، تثنيه 7:12-24)
اگر تمام فرامين خداوند، خدايتان را كه امروز به شما ميدهم بدقت اطاعت كنيد، خداوند شما را قويترين قوم دنيا خواهد ساخت 2-6 و اين بركات را نصيب شما خواهد گردانيد:
شهر و مزرعهتان را بركت خواهد داد. فرزندان زياد، محصولات فراوان و گله و رمه بسيار به شما خواهد بخشيد، و ميوه و نانتان را بركت خواهد داد. خداونـد شما را در همـه كارهايتـان بركت خواهـد داد.
7 خداوند، دشمنانتان را در مقابل شما شكست خواهد داد. آنها از يك سو عليه شما بيرون خواهند آمد، ولي در برابر شما به هفت سو پراكنده خواهند شد. 8 خداوند حاصل دسترنج شما را بركت خواهد داد و انبارهايتان را از غله پر خواهد ساخت. او شما را در سرزميني كه به شما ميدهد بركت خواهد داد.
9 اگر اوامر خداوند، خداي خود را اطاعت كنيد ودر راه او گام برداريد، او نيز چنانكه وعده داده است شما را قوم مقدس خود خواهد ساخت. 10 آنگاه تمامي مردم جهان خواهند ديد كه شما قوم خاص خداوند هستيد و از شما خواهند ترسيد.
11 خداوند در سرزمين موعود نعمتهاي فراوان به شما خواهد بخشيد يعني فرزندان بسيار، گلههاي زياد و محصول فراوان. 12 او روزنههاي آسمان را گشوده، باران را به موقع خواهد فرستاد و شما را در همه كارهايتان بركت خواهد داد. به قومهاي زيادي قرض خواهيد داد، ولي از آنان قرض نخواهيد گرفت. 13 چنانچه فقط گوش فراداده، دستورات خداوند، خدايتان را كه امروز به شما ميدهم اطاعت كنيد، او شما را برتر از ديگران خواهد ساخت. 14 پس مواظب باشيد كه از قوانيني كه به شما دادهام به هيچ وجه سرپيچي نكنيد و هرگز خدايان ديگر را عبادت و پيروي ننماييد.
عواقب نااطاعتي
(لاويان 26:14-46)
15-19 اگر به خداوند، خدايتان گوش ندهيد و قوانيني را كه امروز به شما ميدهم اطاعت نكنيد آنوقت تمام اين لعنتها بر سر شما خواهد آمد:
خداوند شهر و مزرعهتان را لعنت خواهد كرد. او ميوه و نانتان را لعنت خواهد كرد و به شما، فرزندان و محصولات و گله و رمه كم خواهد داد. خداوند، شما را در هر كاري كه بكنيد لعنت خواهد كرد.
20 اگر شرارت ورزيده، خدا را ترك كنيد، خداوند نيز در همـه كارهايتان شمـا را به مصيبت و اضطـراب و ناكامـي دچار خواهـد كرد تا بكلـي از ميان برويد. 21 آنقدر بيماري در بين شما خواهد فرستاد تا از روي زميني كه بزودي آن را تصرف ميكنيد محو و نابود شويد. 22 او شما را گرفتار بيماريهاي مهلك و تب و التهاب خواهد كرد و خشكسالي و باد سوزان خواهد فرستاد تا محصولتان را از بين ببرند. تمامي اين بلاها آنقدر شما را دنبال خواهند كرد تا نابود شويد. 23 باران از آسمان نخواهد باريد و زمينِ زير پايتان چون آهن، خشك خواهد بود. 24 عوض باران، خداوند طوفانخاك و شن خواهد فرستاد و شما را هلاك خواهد كرد.
25 خداوند، شما را در مقابل دشمنانتان شكست خواهد داد. از يك سو عليه آنها بيرون خواهيد آمد، ولي در برابر ايشان به هفت سو پراكنده خواهيد شد و همه قومهاي روي زمين با ديدن وضع اسفناك شما هراسان خواهند گرديد. 26 اجسادتان خوراك پرندگان و حيوانات وحشي خواهد شد و كسي نخواهد بود كه آنها را براند. 27 خداوند همان دملي را كه بر مصريان آورد بر شما خواهد فرستاد. او بدنهاي شما را به زخمهاي گوناگون مبتلا خواهد كرد تا خود را بخارانيد و علاجي نداشته باشيد. 28 خداوند، ديوانگي، كوري و پريشاني بر شما مستولي خواهد كرد. 29 در روشنايي آفتاب مثل نابينايي كه در تاريكي به سختي راه خود را پيدا ميكند، كوركورانه راه خواهيد رفت. در هيچ كاري موفق نخواهيد بود. دايم مورد ظلم ديگران واقع شده، اموالتان چپاول خواهد گرديد. هيچكس به دادتان نخواهد رسيد.
30 شخص ديگري با نامزدتان ازدواج خواهد كرد و در خانهاي كه بنا ميكنيد كس ديگري زندگي خواهد كرد. ميوه تاكستاني را كه غرس كردهايد ديگران خواهند خورد 31 و گاوهايتان را دربرابر چشمانتان سر خواهند بريد، ولي حتي يك تكه از گوشت آنها را نخواهيد خورد. الاغهايتان را پيش روي شما به غارت خواهند برد. گوسفندانتان به دشمنانتان داده خواهند شد و كسي نخواهد بود كه به داد شما برسد. 32 پسران و دخترانتان را دربرابر چشمانتان به بردگي خواهند برد و دلهايتان در اشتياق ديدن آنها خون خواهد شد، ولي كاري از دستتان برنخواهد آمد. 33 قومي بيگانه كه حتي اسمش را هم نشنيدهايد محصولاتي را كه با هزار زحمت كاشتهايد، خواهند خورد. هميشه زير ظلم و ستم خواهيد بود. 34 با ديدن وضع ناگوار اطراف خود ديوانه خواهيد شد. 35 خداوند، شما را از سر تا پا به دملهاي التيامناپذير مبتلا خواهد كرد.
36 خداوند، شما و پادشاهي را كه بر ميگزينيد نزد قـومي كه نه شما و نه اجدادتان ميشناختيد تبعيدخواهد كرد. در آنجا خدايان چوبي و سنگي را پرستش خواهيد نمود. 37 خداوند، شما را در ميان قومها پراكنده خواهد ساخت و مردم با ديدن وضعتان هراسان خواهند شد و شما در ميان قومها رسوا و انگشتنما خواهيد بود.
38 بسيار خواهيد كاشت، ولي اندك خواهيد درويد، چون ملخها محصولاتتان را خواهند خورد. 39 تاكستانها غرس كرده، از آنها مراقبت خواهيد نمود، ولي از انگور آنها نخواهيد خورد و از شراب آنها نخواهيد نوشيد، زيرا كرم، درختان را از بين خواهد برد. 40 در همه جا درختان زيتون خواهند روييد، ولي از آنها روغني بدست نخواهيد آورد، چون ميوهشان قبل از رسيدن خواهد ريخت. 41 پسران و دختران خواهيد داشت، اما آنها را از دست شما خواهند ربود و به اسارت خواهند برد. 42 ملخها، درختها و محصولات شما را نابود خواهند كرد. 43 غريباني كه در ميان شما زندگي ميكنند روزبروز ثروتمندتر خواهند شد و شما روزبروز فقيرتر. 44 آنها به شما قرض خواهند داد، نه شما به آنها. ايشان ارباب خواهند شد و شما نوكر.
45 تمامي اين لعنتها بر سرتان خواهد آمد تا نابود شويد، زيرا نخواستيد از خداوند، خدايتان اطاعت كنيد و از دستوراتش پيروي نماييد. 46 همه اين بلايا كه دامنگير شما و فرزندانتان ميشود، درس عبرتي براي ديگران خواهد بود. 47 چون در زمان فراواني، خداوند را با شادي و خوشي خدمت نكرديد، 48 پس او دشمنانتان را بر شما مسلط خواهد كرد تا در گرسنگي و تشنگي، برهنگي و بيچارگي، آنها را بندگي نماييد. يوغي آهنين برگردن شما خواهد بود تا وقتي كه نابود شويد.
49 خداوند قومي را از دور دستها به سراغتان خواهد فرستاد، قومي كه زبانشان را نميفهميد. ايشان مثل عقاب بر شما فرود خواهند آمد. 50 اين قوم درندهخو، نه به پيران شما رحم خواهند كرد و نه به جوانانتان. 51 آنها گـله و محصولتان را خواهند خورد و شما از گرسنگي خواهيد مرد. نه غلهاي براي شما باقي خواهـد مانـد، نه شـراب تـازهاي و نه روغـنزيتوني، نه گوسالهاي و نه برهاي. 52 تمام شهرهايتان را محاصره خواهند كرد و ديوارهاي محكم و بلند آنها را فروخواهند ريخت، همان ديوارهايي كه فكر ميكرديد از شما حفاظت خواهند كرد. 53 در آن روزهاي سخت محاصره، حتي گوشت پسران و دخترانتان را هم خواهيد خورد. 54 نجيبترين و دلسوزترين مرد، حتي به برادر خود و زن محبوب خويش و بچههايش كه هنوز زنده هستند ترحم نخواهد كرد، 55 و از دادن قطعهاي از گوشتي كه ميخورد يعني گوشت فرزندانش به آنها امتناع خواهد كرد، چون بخاطر محاصره شهر چيزي براي خوردن ندارد. 56 و57 ظريفترين و لطيفترين زن كه رغبت نميكرد حتي نوك پايش را به زمين بگذارد، حاضر نخواهد بود از آنچه ميخورد به شوهر و فرزندان محبوبش بدهد. جفت نوزاد و كودكي را كه تازه بدنيا آورده، از ايشان مخفي خواهد ساخت تا خودش به تنهايي آنها را بخورد. چنين خواهد بود وحشت گرسنگي و پريشاني در زماني كه دشمنان، شما را محاصره كنند.
58و59 اگر از اطاعت كليه قوانيني كه در اين كتاب نوشته شده سرپيچي كنيد و از احترام گذاشتن به نام مجيد و مهيب خداوند، خدايتان امتناع ورزيد، آنگاه خداوند بر شما و فرزندانتان بلاهاي سخت و امراض غيرقابل علاج خواهد فرستاد. 60 خداوند، شما را به تمام امراضي كه در مصر از آنها ميترسيديد دچار خواهد كرد و علاجي نخواهد بود. 61 خداوند هر گونه بيماري و بلايي را كه وجود دارد، حتي آنهايي را كه در اين كتاب اسمي از آنها برده نشده به سراغ شما خواهد فرستاد تا نابود شويد. 62 اگر چه قبلاً به اندازه ستارگان آسمان، بيشمار بوديد، تعداد كمي از شما باقي خواهند ماند، زيرا از خداوند، خدايتان اطاعت نكرديد.
63 همانطور كه خداوند از احسان كردن و افزودن شما شادي كرده است، همانگونه نيز در آنوقت از نابود كردن شما خوشحال خواهد شد و شما از سرزميني كه تصرف ميكنيد ريشه كن خواهيد گشت. 64 خداوند، شما را در ميان تمامي ملتها از يك گوشهعالم تا گوشه ديگر پراكنده خواهد ساخت. در آنجا خدايان ديگر را كه نه خود ميشناختيد و نه پدرانتان، پرستش خواهيد كرد، خداياني كه از چوب و سنگ ساخته شدهاند. 65 در ميان آن قومها روي آرامش را نخواهيد ديد، بلكه خداوند به شما دلهايي لرزان و چشماني گريان و افكاري پريشان خواهد داد. 66 زندگي شما دائم در خطر خواهد بود، شب و روزتان با ترس سپري خواهد شد و اميدي براي ديدن روشنايي صبح نخواهيد داشت. 67 بخاطر آنچه كه ميبينيد، ترس و وحشت وجود شما را فرا خواهد گرفت. صبحگاهان خواهيد گفت: «اي كاش شب ميشد!» و شامگاهان: «اي كاش صبح ميشد!» 68 خداوند، شما را با كشتي به مصر خواهد فرستاد هر چند قبلاً گفته بودم كه هرگز ديگر مصر را نخواهيد ديد. در آنجا حاضر خواهيد شد حتي خود را به بردگي دشمنانتان بفروشيد، اما خريداري نخواهيد داشت.
راهنما
باب 28 . نبوت مهم دربارة يهوديان