9 فرایض قدس دنیوی؛ مسیح کاهن و فدیه ابدی

ترجمه شریف گویا

ترجمه شریف عبرانیان



عبادت زمینی و آسمانی

1. پیمان اول شامل آداب و رسوم مذهبی و عبادگاه زمینی بود ،
2. خیمه ای که از دو قسمت تشکیل شده بود : در قسمت بیرونی آن یعنی در قدس چراغپایه و سفره و نانی که به خدا تقدیم شده بود قرار داشت
3. و در پشت پردهً دوم ، اطاقی بود که قدس الاقداس نام داشت.
4. آتشدان زرین که برای سوزاندن بخور بکار می رفت و صندوقچهً پیمان که تماماً از طلا پوشیده بود در آنجا بود. آن صندوقچه محتوی ظرف زرینی با نان منا بود و چوبدستی شکوفه کردهً هارون و دو لوح که بر آن کلمات پیمان نوشته شده بود قرار داشت.
5. در بالای این صندوقچه کروبیان پر جلال خدا بر تخت رحمت سایه گسترده بودند. اکنون فرصت آن نیست که هر چیزی را به تفصیل شرح دهیم.
6. پس از این که همهً این چیزها آماده شد ، کاهنان هر روز به قسمت بیرونی آن داخل می شوند تا وظائف خود را انجام دهند ،
7. اما فقط کاهن بزرگ می تواند به قدس الاقداس برود و آن هم سالی یکبار ! و با خودش خون می برد تا به خاطرخود و به خاطر گناهانی که مردم از روی نادانی کرده اند آن را تقدیم نماید.
8. روح القدس به این وسیله به مامی آموزد که تا وقتی خیمه بیرونی هنوز برپاست راه قدس الاقداس به سوی ما باز نشده است.
9. این امر به زمان حاضر اشاره می کند و نشان می دهد که هدایا و قربانی هائی که به پیشگاه خداوند تقدیم می شد نمی توانست به عبادت کننده آسودگی خاطر ببخشد.
10. این ها فقط خوردنیها و نوشیدنیها و راه های گوناگون تطهیر و قوانین مربوط به بدن انسان می باشند و تا زمانی که خدا همه چیز را اصلاح کند دارای اعتبار هستند.
11. اما وقتی مسیح به عنوان کاهن بزرگ و آورندهً برکات سماوی آینده ظهور کرد به خیمه ای بزرگتر و کاملتر که بدستهای انسان ساخته نشده و به این جهان مخلوق تعلق ندارد وارد شد.
12. وقتی عیسی یکبار و برای همیشه وارد قدس الاقداس شد خون بزها و گوساله ها را با خود نبرد ، بلکه با خون خود به آنجا رفت و نجات جاویدان رابرای ما فراهم ساخت ،
13. زیرا اگر خون بزها و گاوان نر و پاشیدن خاکستر گوساله ماده می تواند آنانی را که جسماً ناپاک یا نجس بوده اند پاک سازد ،
14. خون مسیح چقدر بیشتر انسان را پاک می گرداند ! او خود را به عنوان قربانی کامل و بدون نقص به وسیلهً روح جاودانی به خدا تقدیم کرد. خون او وجدان ما را از اعمال بیهوده پاک خواهد کرد تا ما بتوانیم خدای زنده را عبادت و خدمت کنیم.
15. به این جهت او واسطهً یک پیمان تازه است تا کسانی که از طرف خدا خوانده شده اند برکات جاودانی را که خدا وعده فرموده است دریافت کنند. این کار عملی است ، زیرا مرگ او وسیله آزادی و آمرزش از خطایائی است که مردم در زمان پیمان اول مرتکب شده بودند.
16. برای این که یک وصیت نامه اعتبار داشته باشد باید ثابت شود که وصیت کننده مرده است ،
17. زیرا وصیت نامه بعد از مرگ معتبر است و تا زمانی که وصیت کننده زنده است اعتباری ندارد.
18. و به این علت است که پیمان اول بدون ریختن خون تنوانست اعتبار داشته باشد ،
19. زیرا وقتی موسی همهً فرمانهای شریعت را به مردم رسانید خون بز و گوساله را گرفته با آب و پشم قرمز و زوفا بر خود کتاب و بر همه مردم پاشید
20. و گفت : « این خون ، پیمانی را که خدا برای شما مقرر فرموده است تأئید می کند. »
21. به همان طریق او همچنین بر خیمه و بر تمام ظروفی که برای خدمت خدا به کار می رفت خون پاشید
22. و در واقع بر طبق شریعت تقریباً همه چیز با خون پاک می شود و بدون ریختن خون ، آمرزش گناهان وجود ندارد.

عیسی ــ قربانی گناه

23. پس اگر این چیزها که نمونه هائی از حقایق آسمانی هستند باید به این طرز پاک شوند مسلم است که واقعیات آسمانی احتیاج به قربانی های بهتری دارند ،
24. زیرا مسیح به آن عبادتگاهی که ساخته دست های انسان و فقط نشانه ای از آن عبادتگاه واقعی باشد وارد نشده است ، بلکه او به خود آسمان وارد گردید تا در حال حاضر از جانب ما در پیشگاه خدا حضور داشته باشد.
25. کاهن بزرگ هر سال به قدس الاقداس وارد می شود و خون تقدیم می کند ــ ولی نه خون خودش را ، اما عیسی برای تقدیم خود به عنوان قربانی فقط یک بار به آنجا وارد شد.
26. اگر چنان می شد او می بایست از زمان خلقت عالم تا به امروز بارها متحمل مرگ شده باشد ، ولی چنین نشد زیرا او فقط یک بار و آن هم برای همیشه در زمان آخر ظاهر شد تا با مرگ خود به عنوان قربانی ، گناه را از بین ببرد.
27. همانطور که همه باید یکبار بمیرند و بعد از آن برای داوری در حضور خدا قرار گیرند ،
28. مسیح نیز یک بار به عنوان قربانی تقدیم شد تا بار گناهان آدمیان را به دوش گیرد و بار دوم که ظاهر شود برای کفارهً گناهان نخواهد آمد ، بلکه برای نجات آنانی که چشم براه او هستند می آید.


ترجمه قدیمی(نامه به عبرانیان)


فرايض‌ قدس‌ دنيوي‌
خلاصه‌ آن‌ عهد اوّل‌ را نيز فرايض‌ خدمت‌و قدس‌ دنيوي‌ بود. 2 زيرا خيمه‌ اوّل‌ نصب‌ شد كه‌ در آن‌ بود چراغدان‌ و ميز و نانِ تَقْدِمِه‌، و آن‌ به‌ قدس‌ مسمّي‌ گرديد. 3 و در پشت‌ پرده‌ دوّم‌ بود آن‌ خيمه‌اي‌ كه‌ به‌ قدس‌الاقداس‌ مسمّي‌ است‌، 4 كه‌ در آن‌ بود مَجمَره‌ زرّين‌ و تابوت‌ شهادت‌ كه‌ همه‌ اطرافش‌ به‌ طلا آراسته‌ بود؛ و در آن‌ بود حُقّه‌ طلا كه‌ پر از منّ بود و عصاي‌ هارون‌ كه‌ شكوفه‌ آورده‌ بود و دو لوح‌ عهد. 5 و بر زَبَرِ آن‌ كروبيان‌ جلال‌ كه‌ بر تخت‌ رحمت‌ سايه‌گستر مي‌بودند و الا´ن‌ جاي‌ تفصيل‌ آنها نيست‌.
6 پس‌ چون‌ اين‌ چيزها بدينطور آراسته‌ شد، كَهَنَه‌ بجهت‌ اداي‌ لوازم‌ خدمت‌، پيوسته‌ به‌ خيمه‌ اوّل‌ درمي‌آيند. 7 لكن‌ در دوّم‌ سالي‌ يك‌ مرتبه‌ رئيس‌ كَهَنَه‌ تنها داخل‌ مي‌شود؛ و آن‌ هم‌ نه‌ بدون‌ خوني‌ كه‌ براي‌ خود و براي‌ جهالات‌ قوم‌ مي‌گذراند. 8 كه‌ به‌ اين‌ همه‌ روح‌القدس‌ اشاره‌ مي‌نمايد بر اينكه‌ مادامي‌ كه‌ خيمه‌ اول‌ برپاست‌، راه‌ مكان‌ اقدس‌ ظاهر نمي‌شود. 9 و اين‌ مَثَلي‌ است‌ براي‌ زمان‌ حاضر كه‌ بحسب‌ آن‌ هدايا و قرباني‌ها را مي‌گذرانند كه‌ قوّت‌ ندارد كه‌ عبادت‌كننده‌ را از جهت‌ ضمير كامل‌ گرداند، 10 چونكه‌ اينها با چيزهاي‌ خوردني‌ و آشاميدني‌ و طهارات‌ مختلفه‌، فقط‌ فرايض‌ جسدي‌ است‌ كه‌تا زمان‌ اصلاح‌ مقرّر شده‌ است‌.
مسيح‌ كاهن‌ و فديه‌ ابدي‌
11 ليكن‌ مسيح‌ چون‌ ظاهر شد تا رئيس‌ كَهَنَة‌ نعمتهاي‌ آينده‌ باشد، به‌ خيمه‌ بزرگتر و كاملتر و ناساخته‌شده‌ به‌ دست‌ يعني‌ كه‌ از اين‌ خلقت‌ نيست‌، 12 و نه‌ به‌ خون‌ بزها و گوساله‌ها، بلكه‌ به‌ خون‌ خود، يك‌ مرتبه‌ فقط‌ به‌ مكان‌ اقدس‌ داخل‌ شد و فديه‌ ابدي‌ را يافت‌. 13 زيرا هر گاه‌ خون‌ بزها و گاوان‌ و خاكستر گوساله‌ چون‌ بر آلودگان‌ پاشيده‌ مي‌شود، تا به‌ طهارت‌ جسمي‌ مقدّس‌ مي‌سازد، 14 پس‌ آيا چند مرتبه‌ زياده‌، خون‌ مسيح‌ كه‌ به‌ روح‌ ازلي‌ خويشتن‌ را بي‌عيب‌ به‌ خدا گذرانيد، ضمير شما را از اعمال‌ مرده‌ طاهر نخواهد ساخت‌ تا خداي‌ زنده‌ را خدمت‌ نماييد؟
15 و از اين‌ جهت‌ او متوسط‌ عهد تازه‌اي‌ است‌ تا چون‌ موت‌ براي‌ كفّاره‌ تقصيرات‌ عهد اول‌ بوقوع‌ آمد، خوانده‌شدگان‌ وعده‌ ميراث‌ ابدي‌ را بيابند. 16 زيرا در هر جايي‌ كه‌ وصيّتي‌ است‌، لابدّ است‌ كه‌ موتِ وصيّت‌كننده‌ را تصوّر كنند، 17 زيرا كه‌ وصيّت‌ بعد از موت‌ ثابت‌ مي‌شود؛ زيرا مادامي‌ كه‌ وصيّت‌كننده‌ زنده‌ است‌، استحكامي‌ ندارد. 18 و از اينرو، آن‌ اول‌ نيز بدون‌ خون‌ برقرار نشد. 19 زيرا كه‌ چون‌ موسي‌ تمامي‌ احكام‌ را بحسب‌ شريعت‌ به‌ سمع‌ قوم‌ رسانيد، خون‌ گوساله‌ها و بزها را با آب‌ و پشم‌ قرمز و زوفا گرفته‌، آن‌ را بر خود كتاب‌ و تمامي‌ قوم‌ پاشيد؛ 20 و گفت‌: «اين‌ است‌ خون‌ آن‌ عهدي‌ كه‌ خدا با شما قرار داد.» 21 و همچنين‌ خيمه‌ و جميع‌ آلات‌خدمت‌ را نيز به‌ خون‌ بيالود. 22 و بحسب‌ شريعت‌، تقريباً همه‌ چيز به‌ خون‌ طاهر مي‌شود و بدون‌ ريختن‌ خون‌، آمرزش‌ نيست‌.
23 پس‌ لازم‌ بود كه‌ مَثَل‌هاي‌ چيزهاي‌ سماوي‌ به‌ اينها طاهر شود، لكن‌ خودِ سماويّات‌ به‌ قرباني‌هاي‌ نيكوتر از اينها. 24 زيرا مسيح‌ به‌ قدس‌ ساخته‌شده‌ به‌ دست‌ داخل‌ نشد كه‌ مثال‌ مكان‌ حقيقي‌ است‌؛ بلكه‌ به‌ خود آسمان‌ تا آنكه‌ الا´ن‌ در حضور خدا بجهت‌ ما ظاهر شود. 25 و نه‌ آنكه‌ جان‌ خود را بارها قرباني‌ كند، مانند آن‌ رئيس‌ كَهَنَه‌ كه‌ هر سال‌ با خون‌ ديگري‌ به‌ مكان‌ اقدس‌ داخل‌ مي‌شود؛ 26 زيرا در اين‌ صورت‌ مي‌بايست‌ كه‌ او از بنياد عالم‌ بارها زحمت‌ كشيده‌ باشد. لكن‌ الا´ن‌ يك‌ مرتبه‌ در اواخر عالم‌ ظاهر شد تا به‌ قرباني‌ خود، گناه‌ را محو سازد. 27 و چنانكه‌ مردم‌ را يك‌ بار مردن‌ و بعد از آن‌ جزا يافتن‌ مقرّر است‌، 28 همچنين‌ مسيح‌ نيز چون‌ يك‌ بار قرباني‌ شد تا گناهان‌ بسياري‌ را رفع‌ نمايد، بار ديگر بدون‌ گناه‌، براي‌ كساني‌ كه‌ منتظر او مي‌باشند، ظاهر خواهد شد بجهت‌ نجات‌.

ترجمه تفسیری

پرستشگاه پيمان اول
بهرحال ، آن پيمـان اول كه خدا با قـوم خود بست ، با مقرراتي براي عبادت و محلي براي پرستش همراه بود. اين محل پرستش ، خيمه اي بود ساخته دست انسان . 2 اين خيمه از دو قسمت تشكيل مي شد. در قسمت اول كه «جايگاه مقدس » نام داشت ، شمعدان طلايي ، ميز و نان مقدس قرار مي گرفت . 3 قسمت دوم ، «مقدس ترين جايگاه » ناميده مي شد و پـرده اي آن را از قسمت اول جـدا مي كـرد. 4 در اين جايگاه ، يك آتشدان طلايي و «صندوق عهد» قرار داشت . روكش داخلي و بيروني اين صندوق از طلاي خالص بود. داخل صندوق ، دو لوح سنگي قرار داشت كه بر روي آنها «ده فرمان » خدا حك شده بود. يك ظرف طلايي پر از «مَنّ» نيز در آن صندوق بود. «مَنّ» همان ناني است كه خدا در بيابان هر روز به بني اسرائيل مي داد. همچنين ، عصاي هارون نيز كه روزگاري شكوفه آورده بود، در اين صندوق گذاشته شده بود. 5 سرپوش صندوق عهد، «تخت رحمت » ناميده مي شد. بالاي تخت رحمت ، مجسمه دو فرشته قرار داشت كه بالهايشان را برفراز تخت گسترده بودند. اين دو فرشته كه «كروبي » نام داشتند، نماينده جلال خدا بودند. تمام اينها، معاني خاصي دارند كه الان فرصت نيست به شرح آنها بپردازم .
6 بهرحال ، اين وسايل به اين ترتيب قرار مي گيرند و كاهنان نيز براي انجام وظايف خود، هر روز وارد قسمت اول پرستشگاه مي شوند. 7 اما به قسمت دوم ، فقط كاهن اعظم مي تواند وارد شود، آن هم فقط سالي يك بار! او همراه خود مقداري خون قرباني به داخل مي برد و بر تخت رحمت مي پاشد، تا گناهان خود و گناهان قوم اسرائيل را كفاره كند.
8 اما روح القدس از طريق تمام اين ترتيبات ، اين نكته را به ما خاطرنشان مي سازد كه مطابق شريعت و روش قديم ، تا زماني كه قسمت اول پرستشگاه برپاست ، مردم عادي هيچگاه نخواهند توانست وارد مقدس ترين جايگاه گردند. 9 امروز، از اين موضوع مي توانيم درس مهمي فرا بگيريم . طبق شريعت و روش قديم ، مردم هدايا و قرباني ها تقديم مي كنند، اما هيچيك از اينها قادر نيست دل عبادت كننده را از آلودگيها پاك سازد؛ 10 زيرا اين شريعت فقط با تشريفات ظاهري سروكار دارد و به مسايلي نظير خوردن و نوشيدن و غسل و طهارت و نظاير آن مي پردازد. مردم نيز موظف بوده اند به اين دستورات عمل نمايند و با آنها سر كنند تا زماني كه مسيح ظهور نمايد و از جانب خدا راه و روش جديد و بهتري بياورد.

خون مسيح و پيمان جديد
11 سرانجام ، مسيح در مقام كاهن اعظم و عطا كننده بركاتي كه نصيب ما شده است ، ظاهر شد. او وارد خيمه عاليتر و كاملتر آسمان گرديد، خيمه اي كه نه ساخته دست انسان است و نه جزو عالم مخلوق . 12 او يكبار براي هميشه به مقدس ترين جايگاه وارد شد و خون قرباني را بر تخت رحمت پاشيد، اما نه خون بز يا گوساله ، بلكه خون خود را، كه با آن نجات ابدي ما را فراهم ساخت .
13 اگر مطابق شريعت و روش قديم ، خون گاو و بز و خاكستر گوساله مي توانست بدن انسان را ظاهراً از آلودگي گناه پاك سازد، 14 چقدر بيشتر خون مسيح ، زندگي و قلب ما را دگرگون خواهد ساخت . قرباني مسيح ما را از شريعت و احكام بي روح سابق رهايي مي دهد و در ما اين ميل را ايجاد مي كند كه با اشتياق قلبي خدا را خدمت كنيم . زيرا مسيح نيز كه كامل و بدون گناه بود، به كمك روح پاك و ابدي خدا، خود را با كمال ميل به خدا تقديم كرد تا در راه گناهان ما فدا شود.
15 به اين ترتيب ، مسيح با اين پيمان جديد آمد تاتمام كساني كه از جانب خدا دعوت شده اند، بتوانند بسوي او آمده ، بركات ابدي موعود را بيابند؛ زيرا مسيح در راه گناهان ايشان فدا شد تا ايشان را از مجازات گناهاني كه در چارچوب شريعت قديم مرتكب شده اند، آزاد سازد.
16 زماني كه وصيتي از كسي باقي مي ماند، پيش از آنكه ارث تقسيم شود، بايد ابتدا فوت وصيت كننده ثابت گردد. 17 بعبارت ديگر، وصيت نامه فقط بعد از مرگ وصيت كننده اعتبار مي يابد، و تا زماني كه او زنده است ، هيچيك از وارثين نمي تواند سهم خود را دريافت كند.
18 به همين دليل ، حتي پيش از آنكه پيمان قديم به مرحله اجرا درآيد، به نشان جانبازي مسيح ، خون پاشيده شد. 19 به اين ترتيب كه موسي ابتدا تمام احكام خدا را به قوم اسرائيل اعلام كرد؛ سپس خون گوساله ها و بزها را گرفت و با آب و گياه زوفا و پشم قرمز، بر كتاب تورات و بر سر مردم پاشيد، 20 و گفت : «اين خون ، نشان آن عهد و پيماني است كه خدا عطا كرده و مي خواهد از آن اطاعت نماييد.» 21 سپس به همان صورت ، بر خيمه مقدس و تمام وسايلي كه در مراسم عبادت بكار مي رفت ، خون پاشيد. 22 درواقع مي توان گفت كه مطابق پيمان اول ، تقريبا همه چيز بوسيله خون پاك مي گردد و بدون ريختن خون ، هيچ گناهي بخشيده نمي شود.
23 به همين دليل ، خيمه مقدس زميني و متعلقات آن ، كه نمونه و سايه اي از چيزهاي آسماني بود، مي بايست همه با خون حيوانات پاك گردند. 24 زيرا مسيح به خود آسمان داخل شد تا از جانب ما در پيشگاه خدا حاضر باشد. بلي ، او وارد پرستشگاه زميني نشد، چون اين فقط نمونه اي از آن پرستشگاه آسماني است . 25 در ضمن ، او خود را بارها قرباني نكرد، برخلاف آنچه كه كاهن اعظم بر روي زمين انجام مي دهد؛ زيرا كاهن اعظم هر سال خون حيوانات قرباني را در مقدس ترين جايگاه تقديم مي كند. 26 اگر چنين چيزي لازم مي بود، مسيح مجبور مي شد از ابتداي عالم تا حال دائماً جان خود را فدا كند. اما چنين نيست . مسيح يك بار و براي هميشه دراواخر عالم آمد تا جان خود را در راه ما فدا كند و تا ابد قدرت گناه را ريشه كن سازد. 27 و درست همانگونه كه به حكم خداوند، انسان يك بار مي ميرد و بعد از آن نوبت داوري مي رسد، 28 مسيح نيز فقط يك بار جان خود را فدا كرد تا بعنوان قرباني ، گناهان بسياري را پاك كند. اما بار ديگر خواهد آمد تا آناني را كه با صبر و اشتياق چشم براه او هستند، نجات بخشد.

راهنما

عبرانيان‌ 9 : 1 - 14 . مسيح‌ و خيمه‌
خيمه‌، مكان‌ مقدس‌ و محراب‌ اين‌ دنيا بود. اما خيمة‌ حقيقي‌ كه‌ ناساخته‌ بدست‌ انسان‌ است‌، همان‌ آسمان‌ مي‌باشد (9 : 11 و 24). كاهن‌ اعظم‌ حق‌ داشت‌ فقط‌ سالي‌ يكبار به‌ آن‌ داخل‌ شود، اما مسيح‌ يكبار براي‌ هميشه‌ داخل‌ شد (7 و 12). كاهن‌ اعظم‌ كفارة‌ ساليانه‌ را براي‌ مردم‌ تدارك‌ مي‌ديد، اما مسيح‌ كفارة‌ ابدي‌ را مهيا نمود (10 : 3 ، 9 : 12). كاهن‌ اعظم‌ خون‌ حيوانات‌ را مي‌پاشيد، اما مسيح‌ خون‌ خود را ريخت‌ (9 : 12). قرباني‌ كه‌ توسط‌ كاهن‌ اعظم‌ گذرانيده‌ مي‌شد فقط‌ پاكي‌ ظاهري‌ را سبب‌ مي‌شد، اما قرباني‌ مسيح‌ درون‌ و وجدان‌ آدمي‌ را پاك‌ مي‌سازد (13:19و14).
عبرانيان‌ 9: 15 - 28 . عهد جديد
در اين‌ بخش‌ كلمة‌ اصلي‌ كه‌ براي‌ عهد بكار رفته‌ به‌ معني‌ وصيت‌ نامه‌ است‌. وصيت‌ نامه‌ در واقع‌ ميراثي‌ است‌ كه‌ با اراده‌ و خواستة‌ شخصي‌ در اختيار وارثين‌ قرار مي‌گيرد و قدرت‌ اجرايي‌ آن‌ پس‌ از مرگ‌ وصي‌ است‌. عهد جديد در واقع‌ به‌ ارادة‌ شخصي‌ مسيح‌ انجام‌ شد و امتيازات‌ آن‌ در اختيار وارثين‌ قرار گرفت‌. اين‌ عهد زماني‌ مؤثر واقع‌ شد كه‌ مسيح‌ مرد و گناهان‌ وارثين‌ خويش‌ را كفاره‌ نمود.
كتاب‌مقدس‌ به‌ دو بخش‌ عهد عتيق‌ و عهد جديد تقسيم‌ شده‌ است‌. عهد عتيق‌ داستان‌ عهد شريعت‌ است‌ و عهد جديد داستان‌ عهد مسيح‌ است‌. فراواني‌ استعمال‌ خون‌ در رسوم‌ عهد عتيق‌، نشاندهندة‌ ضرورت‌ ويژة‌ قرباني‌ بزرگتر، جهت‌ گناهان‌ بشر بوده‌ است‌ (19 - 22).
يكبار براي‌ هميشه‌ (26 - 28). مسيح‌ يكبار براي‌ هميشه‌ خود را تقديم‌ كرد (7 : 27). او يكبار براي‌ هميشه‌ وارد مكان‌ اقدس‌ شد (9 : 12) و يكبار براي‌ هميشه‌ در اواخر عالم‌ ظاهر شد تا بوسيلة‌ قرباني‌ گناهان‌ را محو سازد (9 : 26). براي‌ انسان‌ يكبار مردن‌ مقرر شده‌ است‌ (9 : 27). مسيحيان‌ يكبار براي‌ هميشه‌ مقدس‌ شمرده‌ مي‌شوند (10 : 10). مسيح‌ چون‌ يكبار قرباني‌ شد، بار ديگر براي‌ كسانيكه‌ منتظر او مي‌باشند خواهد آمد (9 : 28). در اين‌ بخش‌، آمدن‌ دوبارة‌ خداوند رجعت‌ ثانوي‌ او خوانده‌ شده‌ است‌.
  • مطالعه 1726 مرتبه
  • آخرین تغییرات در %ب ظ, %06 %608 %1394 %13:%بهمن